Hôm nay trường ta tổ chức Lễ khai giảng Khóa 16 cho 1.700 em đã trúng tuyển nguyện vọng 1 vào trường. Tôi thay mặt nhà trường nhiệt liệt chúc mừng các em.
Các em đã vượt qua hai kỳ thi, phải nói là rất vất vả trong điều kiện nóng nực, nhưng hôm nay đã yên vị ngồi ở trường đại học rồi. Như vậy, chúng ta có thể yên tâm theo khóa đào tạo đại học của mình.
Nhân dịp này tôi muốn căn dặn các em một đôi điều mà tôi cho rằng rất bổ ích đối với các em.
Trước mắt các em là khóa học bốn năm. Vậy thì các em đã chuẩn bị sẵn sàng cho khóa học bốn năm đó chưa? Mỗi em nên đặt cho mình một câu hỏi: ”Có đúng là mình có ý định học đại học thật không? Có đúng là mình muốn học khóa học này thật tốt không?”. Đặt câu hỏi như vậy tưởng chừng như ngớ ngẩn. Bởi vì người ta đã mất mấy tháng trời vượt qua hai kỳ thi để ngồi đây, mà thầy hiệu trưởng lại đặt vấn đề: Có đúng là mình định học đại học thật không? Nhưng không ngớ ngẩn đâu! Tôi đặt câu hỏi đó bởi vì kinh nghiệm các khóa trước cho thấy không ít em chưa có câu trả lời nghiêm túc đâu. Tối thiểu có 10%, nếu không phải là 20% các em ngồi ở đây chưa có câu trả lời rõ ràng đâu.
Phải nói rằng con người khác loài vật ở chỗ trước khi làm cái gì, đều đã có ý định, có dự kiến, có kế hoạch. Các nhà nhân chủng học định nghĩa con người là con thú đi bằng hai chân. Con thú nào cũng đi bằng bốn chân, riêng con người đi bằng hai chân. Có nhà khoa học định nghĩa con người là con thú biết sử dụng công cụ. Chỉ có con người mới biết sử dụng công cụ. Còn nhà triết học Pháp Descartes đã định nghĩa con người khác con vật ở tư duy. Ông có câu nói nổi tiếng: “Tôi tư duy tức là tôi tồn tại”. Ông cho rằng con người tồn tại là do có suy nghĩ, tức con người khác con vật ở chỗ là có tư duy. Còn dưới góc độ quản lý thì ông Karl Marx phân biệt con người khác con vật ở chỗ làm gì đều có kế hoạch, có dự kiến. Ông so sánh con ong làm cái tổ rất tinh tế, rất tài tình, nhưng nó làm việc đó theo bản năng. Còn con người làm bất cứ việc gì đều có dự kiến trước.
Tôi muốn dừng lại ở cái định nghĩa này về con người để nói với các em rằng trước mắt các em là một khóa đào tạo đại học. Vậy em có dụng ý gì, kế hoạch gì với khóa đào tạo đại học đó không? Bởi vì qua kinh nghiệm của nhiều khóa rồi, đến cuối khóa, thậm chí qua một năm, hai năm, rất nhiều em đã thất bại. Có nhiều nguyên nhân lắm. Tôi xin kể mấy nguyên nhân thôi.
– Có em sau khi thi vào trường, cảm thấy mình vượt qua hai kỳ thi vất vả, bây giờ là lúc nghỉ “xả hơi” cái đã. Nghỉ xả hơi bao lâu? Một học kỳ tưởng là ngắn, nhưng phải học 5-6 môn. Xả hơi một học kỳ, em nợ quá nhiều môn, cảm thấy mình đuối quá thành ra chán học.
– Có em ở nông thôn lên, thấy chỗ nào cũng hay, bảo tàng nào cũng hấp dẫn. Thế là đi xem mải miết, quên cả học tập, thành ra đến cuối học kỳ nợ nhiều môn quá.
– Có em thì cứ chơi game suốt. Chơi game thì lấy thời gian đâu mà học? Có em chơi suốt cả mấy năm học, đến cuối khóa, nhà trường bảo em ko học được nữa, lúc đó lại nhờ đến bố mẹ viết thư đến Hiệu trưởng xin cho con một cơ hội cuối cùng. Học đến ba năm, bốn năm còn xin cơ hội gì nữa?
– Rồi có em dựa vào bố mẹ mình có của. Chẳng học, chẳng có việc làm, cũng chẳng chết đói. Hay có em dựa vào bố mẹ mình có thần thế, học vớ vẩn rồi bố mẹ cũng nhét được vào chỗ nào đó. Nhưng nếu không có được có cái bằng thì không nhét được vào chỗ nào đâu!
– Cũng có em đến trường đại học mải mê “tìm hiểu”, quên luôn việc học.
Những em nợ nhiều môn thì không thể nào chấp nhận được, dứt khoát phải buộc thôi học. Học mất thời giờ của người dạy và mất chỗ ngồi của người khác, gia đình mất tiền, nhà trường mất chỗ, thầy cô mất công.
– Cá biệt có một số em chơi với người xấu ở bên ngoài, rồi gây gổ trong trường, nhà trường buộc phải đuổi học. Các em phải cẩn thận đấy!
Các em nên nhớ rằng: học đại học phải là ưu tiên số một. Những việc khác phải là thứ yếu. Nếu các em không xác định được, thì cuối cùng mất công học, học đại học mà không thành. Vậy các em phải xác định Khóa học đại học này có ý nghĩa gì đối với mình? Tôi gợi ý cho các em ít nhất ba ý nghĩa:
Thứ nhất, là vì mình. Nếu không học đại học thành công, thì các em ra đời sẽ làm gì? Tốt nghiệp 12 năm phổ thông tức là chưa có nghề. Không hoàn thành khóa học đại học này thì các em vẫn là vô nghề nghiệp. Mà vô nghề nghiệp thì xã hội này không ai cần. Trường này dạy các em sau bốn năm có nghề, lại phải thạo máy vi tính, phải thạo tiếng Anh. Ngoài ra, phải có phẩm chất đạo đức. Ở đời, nếu không có đức thì chẳng ai dùng. Có tài mà không có đức, cũng không ai dùng. Cho nên, bốn năm đại học là bốn năm rèn luyện đạo đức của mình. Nhà trường không có môn Giáo dục công dân, nhưng có môn tư tưởng Hồ Chí Minh, có quy chế nhà trường, có văn hóa học đường. Các em học cho tốt, đó là rèn luyện đạo đức đấy. Và có cả đức, cả tài thì ra đời mới trở thành người hữu dụng được. Đừng nghĩ rằng mình sẽ trở thành người ăn bám. Những em nào có bố mẹ giàu có, bố mẹ thần thế, đừng nên nghĩ như vậy. Chí ít, thanh niên ra đời không được phép là một người ăn bám. Tối thiểu cũng phải là một người tự lập – lập thân, lập nghiệp, phải có nghề, có tài năng, có đức độ.
Cho nên, học đại học ít nhất phải vì mình. Em nào chưa rõ ý nghĩa vì mình thì phải chấn chỉnh lại.
Con người ta sống ở đời phải có lý tưởng, phải có ích cho đời. Các cụ xưa đã có câu nói nổi tiếng: “Đã sinh ra ở trong trời đất/Phải có danh gì với núi sông”. Có danh tức là có đóng góp cho đất nước. Nếu không xác định được cái điều tối thiểu đó, không đáng sống ở trên đời.
Thứ hai, là phải vì bố mẹ các em, vì gia đình các em. Bố mẹ các em kiếm tiền cho các em học đại học bốn năm là vất vả lắm. Mình chỉ có thể đền đáp bằng cách học thành tài. Có người sau khi ra trường phải giúp bố mẹ bằng tiền lương. Nghĩa vụ đó lớn lắm. Cho nên em nào học không tốt, sẽ là kẻ vô ơn, không biết thương yêu bố mẹ mình, phải tự lên án mình.
Có lần tôi hỏi một phụ huynh là nông dân: “Mỗi năm phải chu cấp cả chục triệu cho cháu ăn học, bác nghĩ thế nào?”. Ông trả lời: “Đúng là phải mất trên 50 triệu cho khóa học của cháu đấy. Tôi phải bán một phần đất đi để lo cho cháu. Nhưng khi nó học thành công rồi, tôi hy vọng nó có lương, một vài năm, nó cũng đủ tiền bù lại cho tôi”. Đấy, người ta trông mong ở con người ta như thế đấy! Tôi nghĩ bố mẹ phần lớn các em ngồi đây đều hy vọng như thế. Nếu học tốt ở trường này ra, với cái bằng khá và bằng giỏi, thì người ta rải chiếu hoa mời đón. Những em giỏi ngoại ngữ thường làm ở công ty nước ngoài, bước đầu được trả 500 USD một tháng, ba tháng sau là 700 USD, sáu tháng sau là 1.000 USD mỗi tháng. Tôi có gặp một cử nhân Khóa I ra trường nói hiện giờ em được trả lương 30 triệu đồng một tháng. Tất nhiên 30 triệu thì mất 7 năm người ta mới đưa mình lên mức đó. Còn em nào học tồi thì bằng lòng mức lương 3-4 triệu thôi. Ngoại ngữ mình dốt, máy vi tính mình chẳng sành, chuyên môn mình tồi, thì 3-4 triệu là quá tốt chứ! Thế đấy. Cho nên cái bằng đại học ở trường này ra đời có rất nhiều mức lương tùy theo mỗi người học như thế nào.
Thứ ba, là vì đất nước. Đất nước chúng ta đã trải qua cuộc kháng chiến chống Pháp với trên một triệu liệt sĩ, qua cuộc kháng chiến chống Mỹ cũng có trên một triệu liệt sĩ để hôm nay chúng ta được học tập thế này. Mất bao xương máu để có hòa bình, tự do, để được học hành. Thế mà học hành không tử tế, thì là kẻ vô ơn đối với những người đã hy sinh!
Các em có nghĩ rằng mình được như ngày nay là nhờ đâu không? Nhờ bao nhiêu thế hệ đấy! Tôi nhớ hồi nhỏ tôi học đến tiểu học là hết chỗ học rồi. Vì hồi đó mỗi một huyện chỉ có một trường tiểu học thôi. Học hết trường tiểu học ở huyện, thì phải lên Hà Nội học. Cả Bắc Bộ lúc đó chỉ có mỗi một trường trung học phổ thông là trường Bưởi (trường Chu Văn An bây giờ), gọi là trường trung học phổ thông của xứ bảo hộ Bắc Kỳ. Tức là ai muốn học trung học phổ thông thì phải rời tỉnh, huyện mình lên Hà Nội học ở trường đó. Tôi là con một ông đồ nghèo, không có tiền lên Hà Nội học nên đành phải ở nhà. Cho nên học tập đối với thế hệ của chúng tôi không dễ tí nào. Còn đối với các em, thi học tiểu học xong lại học trung học cơ sở ngay tại xã mình. Một xã có trường tiểu học, trường trung học cơ sở; mỗi huyện có mấy trường trung học phổ thông. Học hết trung học phổ thông thì có nhiều trường đại học để đăng ký. Đó là kết quả của nhiều thế hệ hy sinh để chúng ta mới có được điều kiện như ngày nay.
Tố Hữu có mấy câu thơ mà tôi rất thích:
Đi, bạn ơi, đi! Cả cuộc đời
Của ta, nào chỉ của ta thôi
Đã vay dòng máu thơm thiên cổ
Phải trả ta cho mạch giống nòi.
Câu thơ của Tố Hữu nhắc mọi người nhớ từ đâu mà có mình, ai đã sinh ra mình. Từ dân tộc này, từ thời Hùng Vương 4.000 năm văn hiến. Khảo cổ học cho rằng dân tộc này, đất nước này có trên 10 vạn năm. Như vậy, mình mang gen di truyền của dân tộc mình. Tố Hữu nói: “Đã vay dòng máu thơm thiên cổ/Phải trả ta cho mạch giống nòi”. Thơ Tố Hữu đâu chỉ có tình cảm, mà có cả tư duy. Cho nên tôi muốn nói rằng: Mỗi bạn trẻ phải nghĩ xem mình từ đâu sinh ra, mình phải đền đáp gì đây? Bây giờ không phải sống chết để giành độc lập nữa, mà là đưa đất nước vươn lên, làm cho đất nước giàu mạnh. Đó là mục tiêu của thanh niên. Nếu các em không có mục tiêu đó thì các em không xứng đáng là con em của dân tộc này!
Các em có biết người Việt Nam chúng ta lạc hậu không? Biết rõ quá chứ! Ngay Thái Lan bây giờ, về mặt phát triển kinh tế – hơn chúng ta; về mặt phát triển đại học – cũng hơn chúng ta! Theo thống kê, Việt Nam chỉ có 200 người học đại học trên một vạn dân; Thái Lan suýt soát 400, tức là gấp đôi ta; dân tộc Thái có học hơn chúng ta. Vậy làm thế nào để khắc phục cái lạc hậu này? Chính là trông nhờ vào các em đấy. Các em làm thế nào học thành tài để đưa đất nước này phát triển lên, chứ những nước khác hơn ta quá nhiều. Hàn Quốc có 700 người học đại học trên một vạn dân. Vào những năm 1950 họ có khác gì Việt Nam chúng ta đâu!
Tôi nói tất cả điều đó để các em suy nghĩ về thái độ của mình trước khóa đại học này; vì mình đến đâu, vì bố mẹ mình đến đâu, vì đất nước mình đến đâu. Cần phải xác định ba điểm đó. Khi đã xác định được rồi, thì các em phải tập trung sức lực trong bốn năm trước mắt. Không phải chỉ học để tốt nghiệp đâu! Học vượt lên hẳn, để thành tài! Thế mới cần quyết tâm. Muốn làm được việc đó, đòi hỏi phải dẹp tất cả các yêu cầu khác xuống: từ yêu đương, chơi game, từ đủ mọi thứ, vì quỹ thời gian của chúng ta có hạn, nên phải biết quý thời gian. Đặt mục tiêu học thành tài là số một trong bốn năm trước mắt.
Những lời tôi dặn không có tác dụng đối với 70% các em, vì 70% các em vào đây đã quyết tâm học rồi; họ sẽ tốt nghiệp với bằng Giỏi hoặc bằng Khá. Kinh nghiệm là như vậy. Còn 30% hãy cẩn thận đấy! Năm nào cũng có 5-7% không tốt nghiệp, có nghĩa là các em này tận dụng thời gian quá tồi. Ở trường ta mấy năm gần đây loại Khá và Giỏi đạt suýt soát 80%, còn 20% học không tốt. Tôi cảnh báo các em!
Mục đích và quyết tâm học – Đó là điều thứ nhất tôi muốn dặn các em.
Điều thứ hai tôi muốn dặn các em là cách học. Học đại học khác với học phổ thông nhiều lắm. Học phổ thông chỉ có độ mươi, mười hai môn học. Kiến thức người ta đã quy định sẵn rồi, em phải học đủ kiến thức thì coi như xong.
Học đại học thì không có môn nào giới hạn kiến thức quy định. Nó là vô hạn, là mở. Khác ở chỗ đó đấy. Học một môn học, em có thể đọc ba cuốn sách cũng được, đọc mười cuốn sách cũng được. Nhưng rõ ràng người đọc mười cuốn sách khác với người đọc ba cuốn sách, càng khác với người chỉ đọc một cuốn giáo trình thôi. Cho nên học đại học thì kiến thức là vô hạn. Người ta gọi là kiến thức mở. Một khóa học các em phải học khoảng 50 môn học; có môn học phải gấp mấy chục các môn học khác. Tiếng Anh là một môn như thế, các em phải học tới 1.080 tiết, 72 đơn vị học trình. Nhà trường chỉ quy định mức tối thiểu thì cho 5 điểm, 6 điểm, còn học thì là vô hạn.
Cho nên 100 sinh viên ở trường này ra trường thì phải xếp 10 bậc, chứ không phải cùng một bậc đâu. Cùng học một lớp, cùng học một khóa, cùng ra trường, nhưng 100 em thì có 10 bậc thang. Có em dạy được bạn cùng lớp. Kiến thức có quy định tối thiểu, nhưng không có quy định tối đa. Đó là điều các em cần lưu ý. Mỗi người cần tranh thủ cho mình kiến thức tối đa, chứ đừng nghĩ rằng mình chỉ cần học kiến thức tối thiểu. Em nào mà nghĩ rằng mình học chỉ để lấy điểm thôi thì sai hoàn toàn. Lấy điểm ở đại học không có ý nghĩa gì nhiều. Người dạy bắt buộc phải cho điểm để biết học trò có học hay không, chứ cái điểm đó không đánh giá được mình đâu. Nhớ là điểm chỉ là sự đánh giá tương đối; đừng nghĩ rằng cái điểm đó là quan trọng nhất. Những em nào nghĩ rằng chỉ cần điểm để vượt qua thôi, thì các em đó sai vô cùng.
Học đại học không phải để lấy điểm. Học đại học là học cho mình. Cho nên người học đại học là nhà nghiên cứu: student trong tiếng Anh là nhà nghiên cứu. Học đại học là tự nghiên cứu là chính, chứ thầy cô giáo giỏi mấy cũng chỉ giúp các em thôi, chỉ hỗ trợ các em thôi. Các em học là chính.
Trong đại học cũng có một số môn phải học thuộc lòng, chứ không phải chỉ có suy nghĩ là chính đâu. Học ngoại ngữ là học thuộc lòng. Có nhiều em bảo học ngoại ngữ khó quá. Tôi bảo không phải, em lười thì có. Có gì mà khó! A dog là con chó, a cat là con mèo, a table là cái bàn,… Có cái gì mà khó? Cứ nhắc lại suốt ngày làm sao mà khó? Cho nên có những môn phải học thuộc lòng, như ngoại ngữ, tin học, phải luyện cho nhiều.
Còn nói chung kiến thức đại học mà các em cần có là phải hiểu, phải nhớ cái cốt lõi, phải biết vận dụng. Ví như nguyên lý kinh tế, thì phải nhớ nguyên lý đó chứ. Chẳng lẽ lại bảo: để em giở sách ra đã? Không được! Có rất nhiều môn học phải hiểu để nhớ cái cốt lõi mà dùng. Học đại học không phải là học như vẹt; phải hiểu, nhớ và vận dụng. Học đại học tức là biến kiến thức của người khác, của hàng nghìn năm nay thành của mình; biến kỹ năng của người khác thành kỹ năng của mình. Hãy trông thầy dạy tin học hay tiếng Anh của mình đó: người ta bấm như thế nào thì mình cũng phải bấm như thế để biến kỹ năng của người ta thành kỹ năng của mình; người ta nói như thế nào thì mình cũng phải nói như thế để biến kỹ năng nói tiếng Anh của người ta thành kỹ năng nói của mình.
Phải làm sao sở hữu được cái của người ta mới là quan trọng. Không phải học lấy điểm đâu! Lấy 5-7 điểm không phải là mục tiêu của học đại học. Học phổ thông người ta chỉ yêu cầu các em nhớ những điều ở trong sách là xong. Học ở đại học các em phải luôn tự hỏi: vì sao lại thế? Nếu tự trả lời đúng như giáo trình, đúng như thầy cô dạy, là được. Nếu câu hỏi “vì sao” của mình không khớp với đáp án, thì hỏi lại thầy cô giáo. Tại sao thầy cô nói thế, mà thực tế đời sống lại khác? Điều đó là quan trọng lắm đấy. Học đại học chính là biến cái của người khác thành của mình. Cho nên quá trình học phải qua rất nhiều khâu, chà đi xát lại. Số em học không tốt do không tuân thủ các khâu đó. Bởi vì học đại học không ai kiểm tra các em khi đến lớp đã đọc giáo trình chưa. Không ai kiểm tra nổi, nhưng điều đó rất quan trọng. Các em trước khi đến lớp phải đọc giáo trình, hiểu được giáo trình, vì giáo trình là tóm tắt những quan điểm, những nguyên tắc, những lý luận. Các em phải nắm được những điều tối thiểu đó rồi mới đến lớp. Nhưng nhiều em đến lớp với cái đầu rỗng tuếch thì nghe giảng có ý nghĩa gì? Khi các thầy cô giảng bài đã giả định rằng các em đã đọc cái giáo trình đó rồi. Thế mà các em không đọc giáo trình đó thì chẳng thu được bao nhiêu kiến thức đâu. Cho nên phải dành thời gian đọc giáo trình trước khi đến lớp; nếu thầy cô hỏi hay có thắc mắc, mới trả lời được, mới thu nhận được. Còn thầy cô hỏi, không có ai trả lời, thì thầy cô cho qua. Thế là mình không khai thác được kiến thức của các thầy cô giáo.
Học trên lớp là rất quan trọng: phải theo dõi giáo trình và hiểu thầy cô nói gì, đó mới là điều quan trọng. Rồi sau khi ở lớp về là cả một công phu tự học. Nhưng nhiều em một ngày không tự học nổi 3 giờ, thì học được cái gì? Học ở trên trường 5 tiết, thì học ở nhà tối thiểu cũng phải 5 tiết. Thực ra học 5 tiết không đủ đâu, bởi vì tự học là phải đọc giáo trình, phải đọc tài liệu tham khảo, phải đọc câu hỏi ôn tập và trả lời, phải chuẩn bị câu hỏi seminar và có lúc phải thử trả lời các câu hỏi trắc nghiệm xem trả lời có đúng không, rồi phải nghĩ xem là học như thế thì vận dụng thế nào, rồi phải lên thư viện…
Thư viện của trường có trên 100 máy tính. Các em muốn đến lúc nào cũng được. Trường không thu phí, nhưng tất nhiên không chơi game được vì có người giám sát. Các em đều có quyền học cho đến khi thư viện đóng cửa. nếu em nào lười thì không biết tận dụng. Lười thì cần gì dùng sách và máy tính ở thư viện?!
Sau khi tự học công phu thế rồi, phải chuẩn bị seminar, tức là cọ xát trong sinh viên với nhau dưới sự hướng dẫn của thầy cô giáo. Điều đó là quan trọng. Rồi ôn tập, sau đó mới đến thi học phần. Nhiều em không học, đến khi sắp thi học phần mới giở sách ra, kiếm lấy 5 điểm là mừng lắm rồi. Thế thì học làm gì? Những em đó nên thôi học đi, đừng mất thì giờ của mình và của trường.
Cho nên học đại học là quá trình mà các em phải thu nhận kiến thức của nghìn đời nay để biến thành của mình; phải thu nhận kỹ năng của thầy cô giáo, biến thành của mình, tự chuyển biến mình từ chỗ không có nghề thành người có nghề. Các em nên nhớ 50 môn học này, khi ra đời, không phải lúc nào cũng chờ giở sách ra đâu. Phải nhớ tất cả những điều đó ở trong đầu.
Cho nên học đại học là vô hạn. Vì thế, anh có thể học tối thiểu 5 tiết trong một ngày; nhưng cũng có thể học 10 tiết, có thể cả thứ bảy, cả chủ nhật, càng học nhiều thì càng giỏi. Cho nên sinh viên cùng một lớp học, cùng một trường học, nhưng khi ra trường, có tới 10 bậc thang khác nhau. Có người có thể làm thầy ngay cho người cùng lớp với mình. Điều đó tùy thuộc ở sự tự học của các em thôi. Cho nên người ta mới gọi người học đại học là student, là nhà nghiên cứu.
Một điều nữa tôi dặn các em là phải học tất cả các môn. Có nhiều em khi ra trường rồi, đến thú nhận với tôi rằng, khi học không chú trọng môn học này, môn học kia; bây giờ người ta phân công đúng cái việc ấy, nên phải đến trường xin mua lại giáo trình. Tất nhiên 50 môn học, khi ra đời, các em không dùng hết đâu. Nhưng nhà trường trang bị cho các em tất cả những điều tối thiểu cần thiết. Nếu dùng môn nào, các em có thể đi sâu thêm để làm việc được luôn. Ví dụ như các em học về Quản lý doanh nghiệp, người ta dạy các em cả Quản lý tài chính, cả Quản lý nhân sự, cả Quản lý kế toán, v.v… Nhiều môn chưa chắc các em đã sử dụng ngay. Nhưng nếu không học, khi người ta phân công các em vào làm nghề đó, lại bí. Cho nên phải học toàn diện các môn, đừng chê môn nào cả, bởi vì các môn thiết kế trong chương trình đã được thảo luận hàng chục năm, hàng trăm năm mới chọn ra được. Đặc điểm của trường này là mỗi một môn học, thầy cô giáo chỉ giảng những cái cốt lõi nhất, kiến thức đậm đặc nhất để truyền thụ cho các em.
Thường trong trường đại học người ta không dạy đạo đức và tư cách như đối với học sinh phổ thông. Nhưng trong bốn năm học đại học, các em phải thực hiện quy chế của nhiều trường. Quy chế đó được xác định theo đạo đức công dân. Học, thi, ứng xử với thầy cô, với bạn bè như thế nào… đều có quy chế. Các em thực hiện đúng quy chế, sẽ trở thành người tử tế, thậm chí trở thành nhà quản lý, vì ra trường, ít lâu sau các em sẽ trở thành người lãnh đạo một nhóm, hay một chi nhánh. Cho nên rèn luyện đạo đức trong trường đại học là điều rất đáng quan tâm.
Đấy là về cách học.
Điều thứ ba tôi muốn dặn các em là chọn ngành học. Trường có 13 ngành học, tức là 13 nghề đấy. Các em chọn ngành học nào là chọn nghề đó. Mỗi nghề thường trang bị cho các em 50 môn học. Để hiểu tất cả các điều trong nghề đó, mình phải nắm được những điều cơ bản. Trường này có đặc điểm là không ép sinh viên chọn ngành nào cả. Nếu đủ điều kiện vào đại học, các em có quyền chọn ngành mình thích. Nhiều trường khác ép sinh viên học những ngành có ít người học không, vì nếu không thì người dạy thất nghiệp. Trường này sẵn sàng giải thể những ngành mà các em không chọn và đã từng giải thể rồi, vì trường dạy các em nhưng có chịu trách nhiệm về việc làm cho các em đâu? Sau khóa học đại học, các em phải tự tìm việc, vì thế trường không ép các em chọn ngành học.
Trường này còn cho phép các em sau năm học đầu tiên vẫn có thể đăng ký học ngành khác. Nhưng nên nhớ rằng khi chuyển sang ngành khác thì phải học những môn của ngành ấy và phải từ bỏ những môn đã học cho ngành đã chọn trước đó. Rất mất công! Tôi có lời khuyên, mặc dù các em có quyền chọn, nhưng năm nào các em cũng chọn ngành Kế toán, Tài chính, Ngân hàng quá nhiều. Trường ta tuyển 4.000 sinh viên một khóa thì phải 2.000 sinh viên vào ba ngành đó. Có thể sau 4 năm đào tạo, ra trường chưa chắc các em đã tìm được việc đâu. Hiện nay, những ngành đó đang “hot”, kiếm được việc. Nhưng 4 năm nữa, liệu còn “hot“ không? Cho nên các em phải thận trọng.
Thực ra em chưa hiểu cái nghề đó thôi, chứ làm Tài chính, Ngân hàng thì làm thuê cho người ta thôi. Có những ngành thì suốt đời đi làm thuê; có những ngành mới ra trường cũng làm chủ được; ví dụ như nghề Điện – Điện tử làm chủ cũng được, làm thuê cũng được. Ra trường nếu không thích làm thuê thì tự mở cửa hàng nhỏ chuyên lắp điện và sửa đồ điện tử cho thiên hạ. Nghề Xây dựng, nghề Kiến trúc cũng vậy. Cho nên các em phải nghĩ mai đây mình thích làm thuê hay thích làm chủ. Đó là vấn đề đấy! Và còn năng khiếu nữa? Có thật nghề đó hợp với năng khiếu của mình không?
Có một hiện tượng là lâu nay rất ít em chọn nghề kỹ thuật như Công nghệ thông tin, Cơ – Điện tử, Điện – Điện tử, Xây dựng, Kiến trúc. Đất nước ta hàng chục năm nay không có vốn tích lũy nên Nhà nước không có tiền xây dựng nhà máy. Năm bảy năm gần đây nước ngoài đầu tư nên mới có nhà máy lắp ráp Điện – Điện tử, mới làm ra máy tính. Các em thấy một năm chúng ta xuất khẩu đi hàng tỷ USD hàng Điện – Điện tử, nhưng có phải là của Việt Nam đâu. Người Việt Nam chỉ lắp ráp thôi. Hãng Intel mở nhà máy ở Sài Gòn mà tất cả thế giới mua chip của họ để lắp ráp. Nhưng dẫu sao bây giờ người Việt Nam còn biết nghề Điện – Điện tử, chứ ngày trước không có. Bây giờ em học về Điện – Điện tử, Cơ – Điện tử thì ngay tại Hà Nội hãng Canon có mấy nhà máy sẽ mời em đến ngay. Rồi ở Bắc Ninh có hãng Hồng Hải của Đài Loan vừa rồi cũng tuyển 20-30 sinh viên của trường ta và họ cử đi học tiếp thạc sĩ ở Đài Loan miễn phí. Cho nên đừng quên đăng ký vào những ngành Công nghệ, những ngành đang ngày càng trở nên quan trọng. Các em cứ chọn ngành Kế toán, Tài chính, Ngân hàng mãi, sau này thất nghiệp sẽ phí sức của mình đi.
Một điều khác nữa tôi khuyên các em nên học hai bằng. Nếu các em muốn học thành tài, trường này tạo điều kiện cho các em học hai bằng. Các em học tất cả các ngành đều phải học 72 đơn vị học trình tiếng Anh. Nếu học thêm năm sáu chục đơn vị học trình tiếng Anh nữa, sẽ được cấp bằng cử nhân tiếng Anh; nhưng với điều kiện học khá trường mới cho phép. Học hết năm thứ hai, nếu học vào loại khá trường cho học hai bằng. Các em nên nhớ rằng có hai bằng thì vị trí của mình trong xã hội được tôn lên hẳn. Đặc biệt nếu có bằng tiếng Anh và bằng chuyên ngành, thì đi đâu người ta cũng rải chiếu hoa mời các em, mà lương thì gấp đôi gấp ba. Học Tài chính thì nên học thêm Ngân hàng bởi vì giữa hai ngành này có một số môn giống nhau, cho nên cố gắng phấn đấu để đạt được hai bằng sau bốn hoặc bốn năm rưỡi.
Điều thứ tư tôi muốn dặn các em là chống tiêu cực. Trường này từ khi mới thành lập đã quy định cấm tặng quà cho thầy cô giáo, cấm tặng quà cho Hiệu trưởng, cấm tặng quà cho cán bộ, nhân viên nhà trường, cấm “mua thầy, bán điểm”. Các em vi phạm điều này đều bị trường thi hành kỷ luật. Các em thi hộ bạn hoặc nhờ bạn thi hộ thì tối thiểu phải đuổi một học kỳ hoặc không cho học nữa. Cho nên các em đừng bao giờ phạm vào lỗi đó.
Dùng phao trong thi cử là hành vi gian lận, đáng sỉ nhục. Dùng phao là văn hóa quá tồi tệ. Các em vào trường này phải bỏ cái “văn hóa” đó đi. Các phòng thi đều có camera ghi hình; nếu các em vi phạm, trường sẽ không bỏ qua. Báo trước các em là cấm dùng phao, cấm gian lận, cấm đút lót, cấm “mua thầy, bán điểm”. Thầy cô giáo nào vi phạm, nếu phát hiện sẽ bị đuổi việc.
Điều cuối cùng: học phí của trường tính theo đơn vị học trình. Khi thi không đạt, phải học lại. Học phí học lại bao gồm cả tiền phạt đấy! Ở Đài Loan người ta còn phạt khi thi lại mỗi môn là 5 USD. Trường ta mới phạt nhẹ có tính răn đe thôi.
Còn tài liệu học tập, các em tự mua giáo trình, nhưng không nên tiết kiệm photocopy thu nhỏ lại, sẽ làm hại đến mắt của mình.
Trường có nhiều phương tiện để các em tự học. Không phải giờ học trên lớp thì mời các em lên thư viện; ở đó các em tha hồ đọc sách và truy cập thông tin, không mất tiền. Có đủ phương tiện cho các em học. Nhưng điều quan trọng là các em có dùng hay không.
Học đại học chủ yếu là phải tự học. Nếu các em không học thì chẳng ai nhét được kiến thức vào đầu các em đâu!
Hôm nay nhân ngày khai giảng, tôi nhắc các em mấy điều đó thôi và mong rằng các em mở đầu khóa học của mình một cách thành công và quyết tâm.
Chúc các em thành công!